• Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmeleri ile yüklenici, sözleşme gereği kendisine devredilen arsanın tamamı veya belirli bir payı üzerinde bina yapma ve bu binayı arsa sahibine teslim etme borcu altındadır.
    • Yüklenici veya bir diğer adıyla müteahhidin asli sorumluluğu, yapımını üstlendiği binayı sözleşmede ve projede belirtilen şartlara uygun olacak şekilde yapmak ve yine sözleşmede belirtilen zamanda arsa sahibine teslim etmektir.
  • Yüklenici eseri teslim borcunu ifa edene kadar geçen sürede yapmakta olduğu binayı hem esere hem de arsa sahibinin haklarına zeval getirmeyecek şekilde muhafaza etmelidir.
    • Yüklenici, eseri (binayı) ortaya koymayı taahhüt ettiği andan teslim edeceği ana kadar korumakla yükümlüdür. Eserin meydana getirilmesi sürecinde eserde oluşabilecek veya eserin yapımından etkilenen iş sahibi, komşu, üçüncü kişi ve komşu yapılara karşı ortaya çıkabilecek her türlü zarara karşı temkinli davranma yükümlülüğü yükleniciye aittir. Yüklenici zarar önleyici önlemleri almakla mükelleftir.
  • Yüklenici basiretli bir tacir gibi davranmalıdır.
    • Basiretli bir tacir olan yüklenicinin bir inşaatın yapımını üstlenirken bilgisinin, uzmanlığının ve ekonomik gücünün o işi yapmaya yeterli olup olmadığını sözleşmeyi yapmadan evvel düşündüğü ve buna göre taahhüt vermiş olduğu kabul edilir. Yüklenici yapılacak iş için gerekli olan yeteneklere sahip olmadığı halde iş yapmayı kabul ederse işverene karşı sorumluluğu ortaya çıkar.
  • Özen ve sadakat borcu birbirine sıkı sıkıya bağlıdır. Yüklenici bu borçlardan kaynaklı sorumluluklarını yerine getirmelidir.
    • Özen ve sadakat yükümlülüğünün ölçütü kanunda açıkça belirlenmiştir. Buna göre yüklenici sözleşme gereği üstlendiği asli edimi olan bina yapma borcunu ve ardından teslim borcunu yerine getirirken benzer alandaki işleri üstlenen basiretli bir yüklenicinin göstermesi gereken mesleki ve teknik kurallara uygunluk ölçütünde sorumlu tutulacaktır.
  • Yüklenici arsa sahibi ile yaptığı sözleşme kapsamında bir güven ilişkisi kurduğu için bu güven ilişkisi içinde eseri ortaya koymalı ve arsa sahibinin zararına olacak işleri yapmaktan kaçınmalıdır.
    • Örneğin İş sahibi tarafından yükleniciye malzeme tedariki sağlanmış ise yüklenici bu malzemeleri özenle kullanmak ve artanı geri vermekle yükümlüdür.
    • Eserin yapımı için verilen plan ve projeler yüklenici tarafından saklanmalı ve başka inşaat projeleri için kullanılmamalıdır.
    • Yüklenici özen borcuna aykırı hareket ettiği için eserin yarım kalmasına sebep olmuşsa iş sahibinin bu sebeple uğramış olduğu zararları gidermekle yükümlüdür.
  • Yüklenici edim borcunun bizzat veyahut da kendi yönetimi altında çalışanlar tarafından ifa edebilir.
    • Türk Borçlar Kanunu’nda yalnızca edimin ifasında yüklenicinin kişisel özellikleri önem taşımıyor ise bir serbesti mevcuttur. Bu durumda iş bir başka kişiye yaptırılabilir. Bunun haricinde yüklenici edimi kendisi yerine getirmekle yükümlüdür.
    • Yüklenici edimin ifası için bir alt yüklenici ile sözleşme yapmış ise bu durumda asıl yüklenici alt yükleniciye karşı görevlerini yerine getirirken özenle davranmak ve alt yüklenicinin sözleşmeye aykırı davranışlarından dolayı doğacak zararları üstlenmekle yükümlüdür.
  • Eserin meydana getirilmesi için gerekli olan araç ve gereçler ile alakalı ve her türlü inşaat işinin finanse edilmesi yüklenicinin sorumluluğundadır.
    • Yapının meydana gelmesi için gerekli olan malzemelerin stok durumunun incelemesi, bunların tedariki ve ücretlerinin karşılanması yüklenicinin sorumluluğundadır.
  • Yüklenici sözleşmede kararlaştırılan sürelere uymakla yükümlüdür.
    • Yüklenici taahhüt ettiği bina yapma borcu için işe zamanında başlamalı ve işi geciktirmekten kaçınmalıdır. İşe başlama süresi sözleşme ile belirlenebileceği gibi sözleşmede belirtilmemesi durumunda TBK madde 74’e tabidir ve yüklenicinin hemen işe başlaması gerekir.
  • Ayıba karşı tekeffül sorumluluğu, yüklenicinin taahhüt ettiği binayı sözleşmede kararlaştırılan niteliklere uygun şekilde yapmadığı durumlarda doğar. Bu durum binanın teslimine engel teşkil etmese de TMK Madde 2 kapsamında dürüstlük kuralına aykırılık oluşturur.
    • Nitekim bu durumda da dürüstlük kuralındaki sorumluluğun ölçütü benzer alanda işler üstlenen basiretli bir yüklenicinin yapacağı binadaki nitelikler göz önüne alınarak, yapılan binanın bu nitelikleri taşıyıp taşımadığıdır.
    • Eserin ortaya çıkarılması için gerekli olan malzemenin yüklenici tarafından sağlandığı durumlarda bu malzemelerin bozuk/ayıplı çıkmasından dolayı yapılan işe uygun olmamış veya iş yürütülememiş ise bu durumdan yüklenici sorumlu olacaktır.
    • Yüklenici tarafından sağlanan ve iyi cinsten olmayan malzemenin kullanılması durumunda ise yüklenici tıpkı satıcı gibi garanti borcu altına girecektir. Bu durumda iyi cinsten olmayan malzeme sebebiyle eserde bir bozukluk meydana gelmişse Borçlar Kanunu satım sözleşmesine ilişkin hükümler ile bu uyuşmazlık giderilecektir.
  • Yüklenicinin bildirim yükümlülüğü arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinde büyük önem teşkil eder.
    • Yüklenici inşaat yapılacak arsayı tüm yönleriyle incelemelidir. Nitekim yüklenicinin sözleşmeyi yapmadan evvel ne tür bir eser ortaya koyulacağı ile ilgili arsanın imar durumunu incelediği ve buna karşılık taahhüt altına girdiği kabul edilir. Eğer imar planının uygun olmadığını fark eder ise bunu arsa sahibine bildirmekle yükümlüdür.
    • Yüklenici işin görülmesi için gerekli olan ön işlemlerin ve hazırlıkların tamamlanıp tamamlanmadığının kontrolünü sağlamalı ve bir eksiklik görürse bildirimi arsa sahibine yapmalıdır.
    • Yüklenicinin meydana getirmeye çalıştığı eserin tamamlanması tehlikeye giriyorsa bu durumda iş sahibine derhal bildirim yapmalıdır.
    • Eserin maliyetini önemli ölçüde arttıracak olağanüstü durumlar ve eserin montajı sırasında ortaya çıkacak durumlar iş sahibine derhal bildirilmelidir.
    • Yüklenici aynı zamanda resmî kurumlarda çıkabilecek sorunlarla alakalı iş sahibini uyarmalıdır. Aksi takdirde sorumluluğu doğar.
    • Yapı için hesaplanan yaklaşık maliyet hesapları aşırı derecede aşılıyor ise bu durum iş sahibinin menfaatlerini zarara uğratacağı için yüklenici tarafından derhal bildirilmelidir.
  • Yüklenici yapı tekniği kuralına uymakla yükümlüdür.
    • Yüklenici iş sahibinin rızası olmadan denenmemiş, rizikolu bir sistemi uygulamamalıdır. Eser yaygın bir uygulama ile başarıya ulaşmış ve bilimsel verilerle desteklenen bir teknikle yapılmalıdır.
  • Yüklenici taahhüt etmiş olduğu inşaata başlamadan önce birtakım kontrolleri yapmakla yükümlüdür.
    • İnşaat yapmak için yükleniciye verilen yerin yapı için uygun olup olmadığını ve aynı zamanda zemin fizibilite raporlarının gerçeğe uygun bir şekilde yapılıp yapılmadığının kontrolü yüklenicinin sorumluluğundadır.
    • Yüklenici, inşaatın yapılacağı arazinin jeolojik yapısı incelenmiş ve uygunluk raporu iş sahibi tarafından alınmış olsa dahi bu uygunluk raporlarının kontrolünü ve gerçeğe uygunluğunun denetimini sağlamakla yükümlüdür.
    • Yüklenici ortaya çıkaracağı eserin iş sahibinin beklentilerini karşılar nitelikte olup olmadığına dair bir ön araştırma yapmakla yükümlüdür.
  • Yüklenici kullanılan araç ve gereçlerdeki patlayıcı ve tehlikeli maddelerin yol açabileceği her türlü kaza ve olumsuzluktan korunmak için gerekli yöntemleri altında çalışanlara öğretmekle yükümlüdür.
  • İmar Kanunu kapsamında inşaat ruhsatı alma izni ve oturum ya da bir diğer adıyla yapı kullanma izni yasal arsa sahibi tarafından alınsa da yüklenicinin bu konuda yetkilendirilmesinin önünde hiçbir engel yoktur. Sözleşme ile müteahhidin bu konudan sorumlu tutulması kararlaştırılabilir.
  • Emlak Vergisi Kanunu kapsamında bina veya arsaya ait vergileri ödeme borcu bu bina veya arsanın yasal malikine aittir. Ancak sözleşme kapsamında yüklenici bağımsız bölümlerin yapımı için taahhüt vermiş ise bu durumda da yine yüklenici yetkilendirilebilir ve bu borç müteahhide (yükleniciye) geçer.
  • Yüklenici binanın güvenliğinden ve sigorta kapsamında güvenceye alınmasından da sorumlu tutulur.
    • Örneğin zorunlu deprem sigortası yapılması için de yüklenicinin sorumluluğuna gidilebilir.
    • İnşaat sigorta poliçelerinin genel koşullarında yer alan ve teminat dışında kalan durumlar açısından yüklenicinin kusuru var ise sigortanın ödemediği durumlarda yüklenici bu tutardan sorumlu tutulmaktadır.
    • İş güvenliği kurallarının dikkate alınmaması sonucu işçi yaralanmış veya ölmüş ise burada yüklenicinin sorumluluğu söz konusudur. Hatta yaralanan veya ölen işçinin destekten yoksun kalan aile bireyleri açısından zararları karşılamakla yükümlüdür.
  • Yüklenici kamu yapım işlerinde özen borcuna uygun davranmalıdır.
    • Yüklenici inşaat süresince kullanacağı malları yapı denetim görevlisine göstermeli ve işin kullanımına uygun olduğuna dair onay almalıdır. Aksi takdirde taahhüt etmiş olduğu işe başlayamaz.
    • Yüklenici işyerinde yapılan işlerin kayıt altına alındığı defterleri ve ilgili belgeleri imzalamakla yükümlüdür.
    • Yüklenici idare tarafından kendisine verilen plan ve projenin gerçeğe uygunluğunu, inşaat yerinin istenen binayı yapmaya uygun olup olmadığını bizzat kontrol etmekle yükümlüdür. Burada uygun olmayan, inşaatı tehlikeye sokacak durumların varlığı halinde hem idare hem de yüklenicinin sorumluluğuna gidilmelidir.
    • Yüklenici alt yükleniciye işin yapılması için yetki verdiği durumlarda özen sorumluluğuna aykırılık veya bir zarar meydana gelmiş ise burada yüklenici ve alt yüklenici birlikte sorumlu tutulur.Yüklenici kamu yapım işlerinde işyerindeki her türlü makine, araç ve kullanılan malzeme ve teçhizatın sigortasının yaptırılmasından sorumludur.